Bron Harendekrant.nl
Een eenzijdig ongeval aan de Rijksstraatweg in Haren kostte op 8 maart twee jonge mensen het leven: Tim van der Vinne (Zuidlaren) en Ramon Smid, zie foto (Gasselte). De samenleving heeft in zulke situaties de neiging om er snel ‘een passende verklaring’ voor te zoeken en die vervolgens te voorzien van een fluorescerend etiket: ‘Het waren hardrijders, dus zelf verantwoordelijk voor hun dood’. En men gaat over tot de orde van de dag. Wat doet dat met de nabestaanden? Daarover gaat dit verhaal.
Ook de media, waaronder deze krant, plakten etiketten. Zonder boze opzet belichtten ze slechts één kant van het verhaal. Ze hebben in de hectiek van de chaos alleen belangstelling getoond voor de fatale misstap en niet voor de lange aanloop er naartoe. Mascha, de moeder van Ramon, nam boos en verdrietig contact op met de redactie van Haren de Krant om het verhaal over haar zoon te nuanceren. Om hem recht te doen. “Ik moet hem sinds het ongeluk verdedigen tegen vooroordelen en dat doet pijn”, zegt ze. De laatste rit van Ramon was volgens haar het sluitstuk van een intens leven waarin de seinen al jaren op oranje stonden. Ze was iedere dag bezorgd om hem. “Ik rouw dus niet om de hardrijder, die hij óók was. Ik rouw om mijn zoon, die lieve en gevoelige jongen met Asperger. Mijn zoon…die schoenen en een trui voor mij kocht als het koud was en die ik nu moet missen.”
Het zat eraan te komen
In de nacht van 8 op 9 maart stonden twee politiemensen voor haar deur in Gasselte. En rinkelde ook de telefoon van Ramon’s zusje en haar man in Uithuizen. Ze hebben intuïtief gedacht: ‘het is zover’. Ergens hebben ze altijd gedacht dat er iets ergs kon gebeuren met Ramon. Hij was kwetsbaar, heel gevoelig en kon de impulsen van het leven maar moeilijk verwerken in zijn hoofd. “Mam, mijn hoofd zit zo vol”, zei hij. Zijn moeder begreep precies wat hij bedoelde. Uitgerekend Ramon, door Asperger al zo gevoelig, heeft veel moeten meemaken in zijn korte leven. Een ongeluk tijdens stage, waardoor hij een stuk van zijn duim moest missen. De scheiding van zijn ouders. Verstrikt in het web van ‘foute mensen’ in zijn jonge jaren.
Scheiding
Toen Ramon 15 jaar was gingen zijn ouders scheiden en ook dat heeft een diepe wond geslagen, die nooit helemaal is genezen. Mascha vertelt geëmotioneerd hoe hij op allerlei manieren vastliep met zijn leven en niet met de situatie kon omgaan. Zijn hoofd zat inderdaad vol. Het was soms zelfs tot de rand gevuld en Ramon had grote moeite om zijn weg door het leven zelfstandig te vinden. Hij raakte geregeld in moeilijkheden en dan viel hij weer terug op zijn familie. “Wij ruimden dan de rotzooi op en we deden dat met liefde”, zegt Mascha. “Hij vroeg trouwens nooit rechtstreeks om hulp, maar belde dan op met een vaag verhaal dat er bijvoorbeeld iets mis was met zijn bankrekening. Zo trok hij mijn aandacht en kwam ik erachter dat hij het overzicht kwijt was.”
Vele gezichten
Volgens Mascha had Ramon vele gezichten en leefde in verschillende werelden, die hij strikt van elkaar gescheiden hield. Als moeder wist ze ervan en zag ze hoeveel energie het hem kostte om in al die werelden ‘zijn rol’ naar behoren te spelen. “Thuis op de bank zag ik wie hij werkelijk was. Dan legde hij zijn benen op mijn schoot als we TV keken. Thuis koesterde hij zijn stenen en fossielen in de letterkast. Thuis zag ik de Ramon die zo intens blij was toen zijn zusje moeder werd, een half jaar voor zijn dood.” Ze wijst op een foto, waar is te zien hoe Ramon de baby in zijn armen neemt, alsof het breekbaar porselein is. “De echte Ramon kocht zomaar een warme trui en nieuwe schoenen voor mij als ik het koud had” zegt ze vertederd. Maar dezelfde kwetsbare Ramon ging steeds vaker van huis, omdat hij elders werd verwacht. Ook ‘s nachts.
Drie werelden
Voor dit verhaal is het relevant om de drie belangrijkste werelden van Ramon expliciet te benoemen. De eerste wereld: zijn werk bij Garage Zuur in Zuidwolde, waar hij kon werken met auto’s, zijn absolute passie. Zijn werkgever was volgens Mascha ‘het begrip zelve’ en haar zoon had er een mooie tijd. “Hij had het altijd over Harry en Ina Zuur”, zegt ze. De tweede wereld van Ramon: zijn vriendengroep uit de jongste jeugd. Die hield zich niet bezig met auto’s, maar met sport en muziek. Ten slotte Ramon’s derde wereld: de autovrienden, die auto’s pimpen en tijdens grote spontane meetings elkaars bolides bewonderen. “In die groep werd er ook erg hard gereden en waren er illegale races, dat valt niet te ontkennen”, zegt Mascha. “Dag en nacht met elkaar bezig. Ramon vond het heel fijn om daar bij te horen, hoewel het uitputtend was.”
Oververmoeid
Om de fatale crash beter te kunnen begrijpen moeten we nu wat dieper ingaan op die derde wereld waarin de liefde voor auto’s domineerde. Deze passie werd Ramon uiteindelijk fataal. Volgens zijn moeder heerst er in deze groep een enorme saamhorigheid. Zelfs als men elkaar nauwelijks kent is er onder de autofreaks een allesoverheersende kameraadschap, die verslavend lijkt te werken. Ramon vond auto’s geweldig en voelde zich ook heel erg aangetrokken tot de groepsdynamiek. “Als je in die groep zit, ben je daar eigenlijk dag en nacht mee bezig”, zegt zijn moeder. “Ramon kreeg letterlijk ook ‘s nachts apps als er weer ergens iets te beleven was. Dan ging hij gerust om 1.00 uur de deur uit en maakte ik me zorgen waar hij precies was. Maar hij appte wel af en toe zijn locatie naar me toe om me gerust te stellen. En als hij niet op de apps reageerde, kwamen ze hem ophalen. Hij sliep nauwelijks.”
Groepsleven
In de autogroep moet je dus 24/7 beschikbaar zijn, zo lijkt het. En dat kon Ramon niet aan. Hij was oververmoeid, kwam steeds vaker te laat op zijn werk en dat leidde dan tot conflicten. Ook met zijn moeder. En juist conflicten werken destructief op mensen met Asperger. Maar hij wilde het zelf. Het kon bijna niet anders of het moest een keer fout gaan. “Ik maak de vriendengroep zeker geen verwijten, ze komen nog steeds bij ons thuis en het contact is goed. Maar ze waren op het laatst echt niet goed bezig. Door de dood van Tim en Ramon zijn de autovrienden aan het denken gezet. Ik weet zeker dat ze een harde les hebben geleerd.”
De laatste dag was goed
En zo werd het dus zondag 8 maart 2020. Ramon zat in iets rustiger vaarwater, zegt zijn moeder. “Het was een heel fijne laatste dag. Hij was ontspannen en had het gevoel dat er een aantal dingen in zijn leven nu goed waren geregeld. Hij was heel blij met zijn pasgeboren nichtje en de sfeer in huis was goed. Na het eten is hij net als anders naar zijn vrienden gegaan. Hij zou om 23.30 uur thuis zijn. Toen ik die nacht de deurbel hoorde dacht ik nog: Je bent te laat en je hebt weer eens de sleutel vergeten. Bij het zien van de twee agenten wist ik het hele verhaal eigenlijk al.” En in Uithuizen werd zijn zus door de telefoon gewekt. “Er is iets gebeurd met Ramon”, was haar eerste gedachte. De dag erna in het ziekenhuis was alle hoop vervlogen en werden de machines afgekoppeld. Zes uur lang zat Mascha met haar zoon in haar armen te wachten tot het moment, dat alles voorbij zou zijn. “Ramon heeft nu rust in zijn hoofd”, zegt ze geëmotioneerd.
“Ik word niet oud”
Dit verhaal, hoe moeilijk ook, wilde Mascha vertellen. Haar zoon heeft (zoals vaak) te hard gereden. Maar de hardrijder in hem was maar een klein stukje van haar kind, dat zij nu zo mist. En dat het fout is afgelopen hing al langer in de lucht. Dat is een vaststelling, maar geen troost. Ramon wist het diep van binnen ook, want hij heeft geregeld gezegd: ‘Ik word niet oud’.
